Postępowanie grupowe Sandomierz

Postępowanie grupowe związane jest z zaniedbaniami władzy publicznej w zakresie obowiązków z dziedziny ochrony przeciwpowodziowej, które doprowadziły do przerwania prawobrzeżnego wału przeciwpowodziowego Wisły w Sandomierzu w dzielnicy Koćmierzów w maju 2010 r. i następnie do zalania wodami powodziowymi obszaru prawobrzeżnego Sandomierza i okolic.

Strony postępowania

Postępowanie zostało wszczęte na skutek pozwu Pana Zbigniewa Rusaka działającego w charakterze reprezentanta grupy przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie Świętokrzyskiemu, Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie, Województwu Świętokrzyskiemu – Świętokrzyskiemu Zarządowi Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kielcach, Powiatowi Sandomierskiemu oraz Gminie Miejskiej Sandomierz (dalej jako: „Pozwani”).

Pan Zbigniew Rusak występuje jako reprezentant grupy w rozumieniu ustawy z 19 grudnia 2010 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym 26 osób (wcześniej 27) poszkodowanych wskutek zarzucanego Pozwanym deliktu.

Przedmiot postępowania

Po zmianie powództwa poprzez ograniczenie żądania powództwa o zapłatę do żądania ustalenia odpowiedzialności, na zasadzie art. 2 ust. 3 ustawy z 19 grudnia 2010 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, przedmiotem postępowania jest ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej Pozwanych wobec członków grupy z tytułu czynu niedozwolonego polegającego na niezgodnym z prawem wykonywaniu władzy publicznej przez Pozwanych w zakresie ochrony przeciwpowodziowej (nienależytym wypełnianiu tych obowiązków) na obszarze powiatu sandomierskiego w województwie świętokrzyskim, co doprowadziło do przelania się wody przez koronę wału przeciwpowodziowego położonego wzdłuż rzeki Wisły w dzielnicy Koćmierzów, gminie Sandomierz i jego przerwania (wskutek rozmycia) w dniu 19 maja 2010 r. oraz do dalszych konsekwencji pozostających w związku z tym zdarzeniem.

Stan sprawy

Postępowanie grupowe zakończyło się w pierwszej instancji wydaniem wyroku z dnia 19 października 2017 r. Wyrok jest nieprawomocny.

Po wniesieniu apelacji przez Skarb Państwa, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie oraz Województwo Świętokrzyskie, obecnie sprawę rozpoznaje Sąd Apelacyjny w Krakowie.

Przebieg postępowania

Pozew został złożony w dniu 1 września 2010 r. i był jednym z pierwszych pozwów grupowych wniesionych po wejściu w życie ustawy z 19 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Początkowo grupę tworzyło 17 osób, a żądanie powództwa zmierzało do zasądzenia na rzecz poszczególnych członków grupy konkretnych kwot odszkodowania.

1. Pozew dwukrotnie przechodził fazę badania dopuszczalności postępowania grupowego (certyfikacji); pierwsze z postanowień Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 20 maja 2011 r. o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym zostało zaskarżone przez Pozwanych. Sąd drugiej instancji uchylił je i przekazał sprawę w tym zakresie do ponownego rozpoznania.

2. W toku postępowania Strona Powodowa dokonała zmiany powództwa, ograniczając dotychczasowe żądanie zasądzenia (zapłaty konkretnych kwot odszkodowań na rzecz poszczególnych członków grupy) do żądania ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej Pozwanych.

3. Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział I Cywilny ponownie orzekł o rozpoznaniu w postępowaniu grupowym sprawy o ustalenie odpowiedzialności Pozwanych oraz odrzucił pozew o zapłatę (w związku ze zmianą powództwa). Postanowienie to zostało zaskarżone – w zakresie rozstrzygnięcia o dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym przez Pozwany Skarb Państwa, zaś w zakresie formalnego rozstrzygnięcia o odrzuceniu pozwu o zapłatę – przez Stronę Powodową.

4. Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny postanowieniem z dnia 17 września 2012 r., sygn. akt I ACz 1324/12, oddalił zażalenie Skarbu Państwa oraz – uwzględniając zażalenie Strony Powodowej – uchylił zawarte w postanowieniu z dnia 26 kwietnia 2012 r. orzeczenie o odrzuceniu pozwu o zapłatę. Spowodowało to uprawomocnienie się postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym. Tym samym, zakończył się pierwszy etap postępowania, czyli badanie dopuszczalności postępowania grupowego.

5. Następnie Sąd Okręgowy w Krakowie zarządził publikację ogłoszeń o wszczęciu postępowania grupowego w sprawie do sygnatury akt I C 1419/10, które ukazały się w Tygodniku Nadwiślańskim, w Gazecie Wyborczej oraz w dzienniku Echo Dnia, odpowiednio w dniach 6, 11 i 13 grudnia 2012 r., wyznaczając trzymiesięczny termin, na przystąpienie do grupy nowych osób. Na podstawie ogłoszeń oświadczenia o przystąpieniu do grupy złożyło kolejnych 11 osób.

6. Postanowieniem z dnia 6 września 2013 r. Sąd Okręgowy w Krakowie ustalił skład grupy zgodnie z wykazem osób przedstawionym przez Stronę Powodową, obejmującym 27 członków (osoby fizyczne i prawne). Postanowienie w przedmiocie składu grupy zostało zaskarżone przez Skarb Państwa. Zażalenie to zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Krakowie Wydział I Cywilny z dnia 10 grudnia 2013 r., sygn. akt I ACz 2189/13, wobec czego skład grupy został prawomocnie ustalony.

7. W dalszej kolejności Sąd Okręgowy w Krakowie przeprowadził obszerne postępowanie dowodowe, które obejmowało dowód z opinii jednostki opiniującej Integrated Engineering sp. z o.o. oraz dowody z dokumentów i zeznań świadków. Postępowanie dowodowe zakończyło się w październiku 2017 r.

8. 19 kwietnia 2017 r. w związku ze śmiercią jednego z członków grupy – Sąd Okręgowy w Krakowie wydał postanowienie, którym dokonał zmiany postanowienia w przedmiocie składu grupy poprzez wyłączenie z niej zmarłego członka grupy. Postanowienie w przedmiocie zmiany zostało zaskarżone przez Skarb Państwa zażaleniem, które zostało w całości oddalone przez Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział I Cywilny postanowieniem z 6 września 2017 r., sygn. akt I ACz 1231/17.

9. W dniu 19 października 2017 r. Sąd Okręgowy w Krakowie wydał wyrok kończący postępowanie w pierwszej instancji, w którym ustalił, że Skarb Państwa – Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie oraz Województwo Świętokrzyskie – Świętokrzyski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kielcach ponoszą solidarną odpowiedzialność za złożony czyn niedozwolony polegający na nienależytym wykonywaniu władzy publicznej w zakresie ochrony przeciwpowodziowej (art. 417 k.c.) oraz oddalił powództwo w dalej idącym zakresie.

10. W marcu 2018 r. Skarb Państwa – Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (samodzielnie) oraz Województwo Świętokrzyskie wniosły apelacje od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 19 października 2017 r., sygn. akt I C 1419/10.

11. W dniu 28 czerwca 2019 r. miała miejsce pierwsza rozprawa przed Sądem Apelacyjnym w Krakowie (sygn. akt I ACa 954/18), na której Sąd Apelacyjny w Krakowie postanowił przedstawić Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości:

1. „Czy regionalna Wspólnota Samorządowa – Województwo, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niezgodne z prawem działanie /zaniechanie/ marszałka województwa realizowane przy wykonywaniu władzy publicznej w ramach zadań z zakresu administracji rządowej, określonych w art. 75 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne /tj. dawnego prawa wodnego, według brzmienia wynikającego z Dz.U.2001r. nr 115 poz.1229, ze zm. Dz.U. 2004r. nr 116 poz. 1206/”;
2. „Czy Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w Warszawie wstąpiło do procesu na podstawie art. 534 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (tj. nowego Prawa wodnego Dz.U.2017.1566), z mocy prawa z dniem 1 stycznia 2018 r., w miejsce dotąd biorącego udział w sprawie województwa?” (w wypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie wskazane powyżej w punkcie 1).

12. Aktualnie, akta sprawy znajdują się już w Sądzie Najwyższym; zagadnienie prawne zostało zarejestrowane pod sygn. akt III CZP 57/19 (http://www.sn.pl/sprawy/SitePages/Zagadnienia_prawne.aspx?ItemSID=1280-301f4741-66aa-4980-b9fa-873e90506a11&ListName=Zagadnienia_prawne).